Trà đạo Nhật Bản: Nghi lễ cơ bản và lịch sử
Trà đạo Nhật Bản (茶道, sadō hoặc chadō, lit. “the way of tea” hoặc 茶 の 湯, chanoyu) là một truyền thống của Nhật Bản có bề dày lịch sử. Đây là một cách chuẩn bị và uống trà xanh theo nghi lễ thường trong phòng trà truyền thống với sàn trải chiếu tatami.
Ngoài việc phục vụ và nhận trà, một trong những mục đích chính của buổi trà đạo là để các vị khách tận hưởng sự hiếu khách của chủ nhà trong một bầu không khí khác biệt với nhịp sống hối hả hàng ngày.
Ngày nay, trà đạo được thực hành như một thú vui, và có những nơi mà khách du lịch cũng có thể trải nghiệm.
Các nghi lễ trà ở các mức độ trang trọng và chân thực khác nhau được cung cấp bởi nhiều tổ chức trên khắp Nhật Bản, bao gồm cả tại một số khu vườn truyền thống, trung tâm văn hóa và khách sạn.
Kyoto và Uji là một trong những điểm đến tốt nhất trong cả nước để thưởng thức văn hóa trà của Nhật Bản.
Nền lịch sử
Trà du nhập vào Nhật Bản vào thế kỷ thứ 8 từ Trung Quốc và được uống như một loại đồ uống chữa bệnh chủ yếu dành cho các thầy tu và tầng lớp thượng lưu. Mãi đến thời Muromachi (1333-1573), thức uống này mới được mọi người thuộc mọi tầng lớp xã hội ưa chuộng.
Trong số các thành viên giàu có của xã hội, tiệc uống trà trở nên phổ biến, trong đó những người tham gia sẽ khoe những chiếc bát trà tinh xảo và thể hiện kiến thức của họ về trà.
Đồng thời, một phiên bản tiệc trà tinh tế hơn đã được phát triển với sự đơn giản mang hơi hướng Zen và nhấn mạnh hơn vào tâm linh. Chính từ những cuộc tụ họp này mà trà đạo có nguồn gốc.
Cha đẻ của cách uống trà hiện đại là Sen no Rikyu (1522-1591), người ủng hộ một sự đơn giản mộc mạc, khắc khổ. Hầu hết các trường phái trà đạo ngày nay, bao gồm Omotesenke và Urasenke, đều phát triển từ những lời dạy của ông.
Nghi lễ trà đạo
Một buổi lễ trà đầy đủ, trang trọng là một sự kiện kéo dài nhiều giờ bắt đầu bằng bữa ăn kiểu kaiseki, sau đó là một tách trà đặc và kết thúc bằng một tách trà loãng. Tuy nhiên, hầu hết các buổi lễ trà ngày nay là những sự kiện được viết tắt nhiều chỉ giới hạn trong việc thưởng thức một chén trà loãng.
Các nghi thức của một buổi trà đạo được xác định dựa trên các chuyển động tay chính xác có khác nhau đôi chút giữa các trường phái khác nhau.
Trong hầu hết các trường hợp, khách du lịch thông thường không được biết chi tiết về các quy tắc, nhưng kiến thức về những điểm cơ bản dưới đây có thể giúp sự kiện trở nên trang trọng hơn.
1) Quy tắc trang phục
Tránh thời trang lòe loẹt và hương thơm làm xao lãng trải nghiệm trà. Mặc quần áo vừa phải, loại bỏ đồ trang sức có thể làm hỏng dụng cụ pha trà và tránh nước hoa nồng nặc.
2) Vườn
Địa điểm tổ chức trà đạo truyền thống được bao quanh bởi một khu vườn, mặc dù nhiều địa điểm hiện đại thiếu sân vườn. Khu vườn được cố ý giữ yên tĩnh và đơn giản để khuyến khích tinh thần bình tĩnh.
Tránh dùng những loại hoa có màu sắc sặc sỡ hoặc có mùi hương trầm vì chúng có thể gây mất tập trung. Những tảng đá với nhiều hình dạng và kích thước khác nhau tạo nên con đường dẫn đến quán trà.
Một chiếc đèn đá được đặt gần một chậu đá gần cửa ra vào, nơi du khách rửa tay trước khi vào phòng trà.
3) Phòng trà
Theo truyền thống, buổi lễ được tổ chức trong một căn phòng trải chiếu tatami. Lối vào dành cho khách đôi khi được giữ thấp khiến khách bước vào phải cúi gập người, tượng trưng cho sự khiêm tốn.
Các yếu tố trang trí trong phòng trà, bao gồm một hốc tường (tokonoma) nơi trưng bày một cuộn tranh hoặc hoa theo mùa.
Sau khi cúi chào, vị khách đứng đầu bước vào phòng và ngồi vào chỗ ngồi gần hốc tường nhất, tiếp theo là các vị khách khác. Du khách lý tưởng nhất là ngồi ở tư thế ngồi trên sàn trải chiếu tatami.
Khi khách đã vào vị trí của mình, theo thông lệ, khách sẽ cúi đầu một lần nữa trước khi quan sát các đồ trang trí đã được lựa chọn cẩn thận cho dịp này.
4) Chuẩn bị trà
Chủ nhà thường chuẩn bị trà trước mặt khách. Các thiết bị chính bao gồm máy đánh trứng (chasen), hộp đựng trà cho trà xanh dạng bột (natsume), muỗng pha trà (chashaku), bát trà, hộp đựng hoặc đĩa đựng đồ ngọt, ấm đun nước và ấm đun nước.
Mỗi thiết bị đều được lựa chọn cẩn thận tùy theo hoàn cảnh và vị trí cụ thể của nó.
5) Thưởng thức trà và bát
Một món ngọt Nhật Bản được phục vụ trước khi uống trà và phải được ăn trước khi uống trà. Chén trà được đặt trên tấm chiếu tatami trước mặt bạn, mặt trước quay về phía bạn. Nhặt nó bằng tay phải và đặt vào lòng bàn tay trái.
Với tay phải của bạn, xoay nó theo chiều kim đồng hồ khoảng 90 độ để mặt trước của nó không hướng về phía bạn nữa. Uống trà vài ngụm và đặt nó trở lại tấm chiếu tatami. Cúi đầu và bày tỏ lòng biết ơn sau khi nhận và uống xong trà.
Đến cuối buổi lễ, sẽ có thời gian để kiểm tra và đánh giá cao chén trà bằng cách nâng nó lên. Sau khi hoàn thành, hãy xoay cái bát để mặt trước quay về phía vật chủ.
Người chủ trì có thể hỏi khách có muốn uống một lượt trà khác hay không, và nếu không, nghi lễ trà kết thúc khi người chủ trì rửa dụng cụ uống trà và trả dụng cụ về vị trí cũ trước khi bắt đầu.